21ste eeuwse vaardigheden

Praktijkcase: Zone.College en Thinking for Learning

Geschreven op 17 december 2019.

door: Wendelien Wouters

Het is december 2019. Op het Zone.College, voor de meeste Doetinchemmers ‘het oude AOC Oost’, lopen bouwvakkers af en aan. Hier wordt letterlijk en figuurlijk gebouwd aan het onderwijs van 2020 en ver daarna. Iedereen is dan ook energiek en vol plannen.

Het Zone.College gaat voor eigentijds groen onderwijs voor vmbo- en mbo-leerlingen waarin de zorg voor al wat leeft een belangrijke plaats inneemt. De komende tijd gaat er veel veranderen, zowel het schoolgebouw als de onderwijsmethode. Een interview met Esther Volkers en Femke Oostendorp (teamleiders Zone.College in Doetinchem).

De afgelopen jaren zagen Esther en haar collega’s van het Managementteam (MT) de maatschappij en ideeën over wat goed onderwijs is in sneltreinvaart veranderen. “Ook op school ontstonden overal kleine initiatieven van docenten die het ‘anders’ wilden. Iedereen probeerde op zijn of haar manier aan te haken op die ontwikkelingen. Ik probeerde alles te zien en te waarderen, maar dacht ook: ‘Als ik op een verjaardag zit en vertel hoe we werken op onze school, dan zeg ik het iets anders dan mijn collega uit het MT.’ Het werd tijd om te gaan zoeken naar koers, richting, samenhang.”

Thinking For Learning

Esther en haar collega’s zochten naar een didactische onderlegger: “Die veranderende samenleving was het uitgangspunt. Hoe help je leerlingen om zich daarin staande te houden? Vaardigheden als creativiteit, probleemoplossend denken, samenwerking, ICT en inzicht hebben in hoe je leert op een manier die bij jóu past vonden we belangrijk. IJsselgroep wees ons op het innovatieve en bewezen concept van Thinking for Learning waarin leerlingen ‘helder’ leren denken. Dit bleek een gouden match.”

Collega Femke (teamleider kader beroepsgerichte leerweg): “Met een expert van IJsselgroep bezochten we een aantal scholen in Newcastle. Ze lopen daar voorop met Thinking For Learning. Ik herinner me hoe ik geraakt werd door een les filosofie. Ik zag hoe de docent met alleen maar foto’s en het stellen van vragen leerlingen bij het thema betrok en ze prikkelde om zelf op zoek te gaan naar antwoorden. Leerlingen zochten met elkaar de verdieping en ontdekten dat het thema veel interessanter was dan zij aanvankelijk dachten. Informatie beoordelen, kritisch zijn, discussiëren, naar elkaar luisteren: het kwam allemaal voorbij. Dít is onderwijs van nu!”

Vol inspiratie kwam het team terug in Nederland. Esther: “Inhoudelijk hadden we een denkrichting, maar we liepen vast op het feit dat het gebouw nou eenmaal is wat het is: traditionele lokalen met vier muren, dertig tafels en stoelen, een leraar voor het bord en de deur dicht. Met het neerzetten van het nieuwe gebouw hebben we gezegd: nu gaan we doorpakken. We krijgen ook fysiek de ruimte om het onderwijs helemaal naar onze hand te zetten.”

Esther laat de bouwtekeningen zien: “We krijgen maar acht instructielokalen. Straks werken we daar met blokken van 30, 60 en 90 leerlingen tegelijk. De kern wordt gevormd door de leerpleinen. Voorlopig noem we die ‘home’: een plek waar je je thuis voelt en uitgenodigd wordt om je verhaal te vertellen.”

Femke: “Onze droom is dat een leerling ’s ochtends de school binnenloopt, naar de ‘home’ gaat en daar de stamgroep en een vaste docent ontmoet. Iemand die jou goed kent. We zien al jaren dat leerlingen liever niet meteen op bladzijde 54 van hun wiskundeboek beginnen. Ze moeten vaak gewoon even wat kwijt. Die overgang van thuis naar school willen we opnemen in ons onderwijs. School moet meer zijn dan de plek waar je je wiskunde doet. Het moet een plek zijn waar je je kunt ontwikkelen. Niet alleen cognitief, maar ook als mens. Zodat je je staande kunt houden in de wereld die er ook na deze school voor je is. En ja, dat vraagt dat ik mijn vak soms even parkeer.”

Esther: “Een dag kan ook starten met een groepsgesprek over iets wat speelt in de maatschappij. Uit leerling onderzoek blijkt dat ze het graag over actualiteiten hebben.”

“Kunnen beargumenteren wat je ergens van vindt en de argumenten van een ander nieuwsgierig kunnen beluisteren is ook typisch Thinking For Learning.”

Femke: “De sociale media nemen een grote plek in in het leven van onze leerlingen. Het is bijvoorbeeld waardevol om met hen te praten over of alles waar is wat je leest. En hoe je daar achter komt. En over wat je zelf van dingen vindt. Kunnen beargumenteren wat je ergens van vindt en de argumenten van een ander nieuwsgierig kunnen beluisteren is ook typisch Thinking For Learning.”

Werkgroepen

Vanuit het MT worden de kaders voor het onderwijs gemaakt. Er komen werkgroepen van docenten die er vervolgens mee aan de slag gaan. Esther: “Een werkgroep zal bijvoorbeeld onderzoeken wat er nodig is voor een goede dag-start in de homes. Femke: “Er zijn collega’s die zeggen: “We moeten beginnen met een yogales of een wandeling in de tuin. Of samen sporten.” Esther: “Er zitten zóveel ideeën in het team.

Ook wordt er nagedacht over het onderwijsprogramma. Het is zonde als je vier uur per week wiskunde volgt als je het na twee uur wel snapt. Die tijd komt wat ons betreft vrij voor verdieping.” Esther: “We zoeken naar slimme manieren van roosteren, zodat er ruimte ontstaat voor de persoonlijke interesses van leerlingen. Een leerling die goed kan fotograferen, moet bijvoorbeeld ruimte krijgen mee te gaan met een fotograaf. Hoe je dit soort dingen echt goed weg zet, is nog volop in ontwikkeling. heeft tijd nodig, stap voor stap.

Femke: “In Newcastle was duidelijk dat leren niet alleen op school gebeurt, maar juist daar buiten! De binding met het bedrijfsleven was heel sterk: bedrijven gaven masterclasses, leerlingen gingen op excursie. Dat willen wij ook.”

Esther: “Bedrijven vertellen ons dat ze wel geloven dat iemand de kennis en vaardigheden heeft, maar dat ze geïnteresseerd zijn in wie jij bent en wat jij te brengen hebt. Dat je dat kunt uitleggen en breed in kunt zetten is voor leerlingen dus heel belangrijk. Ook daar voorziet Thinking For Learning in.”

Komend jaar

Esther: “De nieuwbouw is bijna klaar. Voor de kerst gaan we over. Vanaf januari 2020 geven we les in de laatste verfdampen. Dan nog met ons huidige concept. Na de zomervakantie zijn we zover dat we werken met een  nieuw onderwijsconcept. Dat zal fasegewijs worden ingevoerd, telkens worden aangevuld met vernieuwde ideeën. En in al die innovatie is Thinking For Learning de basis, het anker.”

“Onderwijs is niet kennis naar binnen lepelen: mond open en doorslikken.”

Femke: “Onderwijs is niet kennis naar binnen lepelen: mond open en doorslikken. Het komt pas binnen als de leerling wíl weten. Je kunt leerlingen verwonderen met een foto, met een YouTube video, met een persoonlijk verhaal. We leren werkvormen die opleveren dat alle leerlingen met andere antwoorden kunnen komen. Dat is voor een wiskundeleraar natuurlijk een stuk ingewikkelder dan bij een les beeldende vorming. Dus ook dat is zoeken: hoe werk je eenduidig vanuit Thinking For Learning, maar blijft ieder vak, en daarmee de docent, overeind?”

Esther: “Wij zijn één van de eerste VO scholen die niet in projectvorm met Thinking For Learning werken, maar ‘m geheel als didactische onderlegger gebruiken.” Femke: “Ik denk dat leerlingen over een jaar gaan merken dat reproduceren niet voorop staat, maar dat ze werkelijk eigenaar zijn van hun eigen onderwijs.”

Fundament

Esther: Op het fundament van Thinking For Learning bouwen we verder aan eigentijds groen onderwijs. Het is spannend,  maar iedereen heeft er ook enorm veel zin in.

Meer informatie

Heeft u vragen of suggesties? Of wilt u meer weten over de mogelijkheden van Thinking for Learning op uw school? Neem dan contact op met Herman Giesbers via 06 22 93 89 52 of herman.giesbers@ijsselgroep.nl

Met medewerking van Esther Volkers en Femke Oostendorp, teamleiders van Zone.College