Begrijpend lezen (deel 2): De Romeinen en de Bataven

Geschreven op 15 maart 2022.

Vond jij dat vroeger of nu ook zo onbegrijpelijk? Zo onvoorstelbaar ook? Dat de Romeinen kans zagen de hele bekende wereld te onderwerpen? En waar haalden ze toch al die soldaten vandaan Heb jij je op vakantie ook verbaasd over waterwerken die over 100 kilometer een verval hebben van maar één of twee meter, zodat de Romeinen hun huizen konden voorzien van water? Hoe deden ze dat? Hoe leerden ze dat?

Romeinen en Germanen

In ‘Het verhaal van Nederland’ (serie) zie je hoe de Romeinen die, onder leiding van Julius Caesar met zijn goed georganiseerde legioenen, onder de Rijn de Galliërs onderwerpt en boven de Rijn de Germanen vermoordt en verdrijft, of hen tot slaaf maakt. Wat een verdriet, angst en trauma’s moeten deze Germanen doormaken.

Verwondering

Daarnaast treft mij toch ook de verwondering over de Romeinse inbreng, cultuur…de badhuizen, vloerverwarming, uitvindingen die vermengd raken met mensen die intussen ook in ons land zijn komen wonen… de door de Romeinen genoemde Bataven.

Die Bataven moesten overigens wel doen wat de Romeinen bedachten… onder andere zonen uitleveren aan de Romeinse legioenen… Ieder gezin een soldaat! Of twee! Kijk dat schept inzicht.

In ‘Het verhaal van Nederland’ zie je veel bloedspetters, moorden, verkrachtingen en slavernij. Best eng. Hoe ga je dit nu zonder al teveel censuur wel aan de kinderen “onderwijzen”? Een uitdaging. Kan dat wel? Ik denk van wel. Probeer het eens: laat de kracht van het verhaal jou helpen!

Laat de kracht van het verhaal jou helpen!

Door een goed gekozen fictieboek voor te lezen, kun je met de kinderen in gesprek komen over wat er hier is gebeurd:

Inleefbaar

Inderdaad: een verhaal dat inleefbaar is. Een verhaal waardoor je een Romein bent, of een slaaf, of de moeder van een zoon die liever niet in het Romeinse leger wil. En zonder het te weten ontdekken ze het: Julius Ceasar was een Romeins politicus, generaal en schrijver. Een legioen is militaire basiseenheid in het Romeinse leger, en nog veel meer!

Beleven = leren

Je beleeft het en je leert het, in een mooi verhaal, écht en door een goede schrijver geschreven, in rijke taal, vol momenten waar je het met de groep over kunt hebben, waarin je kunt vergelijken, beleven, verwonderen, inspireren, gruwelen… Een verhaal waardoor je verder wilt en meer wilt weten.

Tips: lees 2 boeken voor en stel vragen

Verschillend perspectief
Neem 2 boeken die beide net een andere kant belichten van dezelfde periode en praat erover. Boeken die vanuit een ander perspectief je laten nadenken met je groep over wat er is gebeurd en hoe jij hier in zou kunnen (over) leven..hoe zij hebben overleeft, en wat zij hebben beleeft. Laat de geschiedenis leven zonder verschraling, dat is wat goede boeken doen!

Vragen stellen
De geschiedenis is niet mooi…maar wij kunnen haar een beetje mooier kleuren… niet door de werkelijkheid te verdoezelen of te vereenvoudigen, maar door samen te beleven, te speuren en te bedenken wat we ervan vinden, ons te verplaatsen. En samen te denken en praten.

Dat kan door 1 vraag!

• Wat vind je mooi?
• Wat verbaast je?
• Wat vraag je je af?

Het gaat niet om het goede antwoord…

Het gaat om verbinding, beleven en inzichten die je laten nadenken en nieuwsgierig maken naar meer…!

Boekentips

Maar welke boeken dan? Hieronder mijn warme aanbeveling,

De Rode Wolf, Simone van der Vlugt

 Het is 55 v. Chr. Het leger van Julius Caesar, de rode wolf, is in het noorden om de Germaanse stammen zo snel mogelijk onder de voet te lopen. Makkelijk gaat dat niet, ze stuiten op veel verzet. Onder de troepen bevindt zich – geheel tegen zijn zin – de verkenner Rufus. Zijn wereld verandert radicaal als hij op een dag verdwaalt in het woud. Dagen zwerft hij door het ondoordringbare moerassige bos, tot hij op een Germaanse stam stuit. Ze nemen hem meteen gevangen. Gelukkig heeft Rufus Germaans leren spreken van Ortwin, zijn vroegere Germaanse slaaf en beste vriend. Rufus weet zijn lot – geofferd worden aan de moerasgoden – te keren. Hij betaalt hiervoor echter een hoge prijs: hij wordt gedwongen alles te vertellen over de gevechtstactieken van Caesar, zodat de Germanen het leger van de rode wolf kunnen verslaan.

Opgegroeid als rijke Romein moet Rufus zich nu staande zien te houden in een ‘primitieve’ Germaanse cultuur. Hij voelt zich ontheemd. Als een meisje met betoverende blauwe ogen zich over hem ontfermt begint hij zich beter te voelen en zelfs langzaam te ver germaniseren. Op een dag moet hij een beslissing nemen: blijft hij bij de Germanen of kiest hij voor zijn luxe leven in Rome? Verraadt hij zijn eigen volk of zijn nieuwe vrienden

De Slavenring, Simone van der Vlugt.

Het is de eerste eeuw na Christus. De zeventienjarige Folkrad groeit op als zoon van het stamhoofd van de Cananefaten in het Rijnland, dat voor een deel door de Romeinen is bezet. Het is de bedoeling dat Folkrad eens zijn vader zal opvolgen, maar de goden beschikken anders. Door een noodlottige actie roept Folkrad de wraak van de Romeinen af over zijn dorp; de nederzetting van de Cananefaten wordt platgebrand en alle bewoners worden gedood. Folkrad weet op het nippertje aan de slachting te ontkomen. Hij wordt gevangengenomen en meegevoerd naar Italië, waar hij als slaaf wordt verkocht. Na vele omzwervingen komt hij terecht in de villa van Heer Lucius in Pompeï.

Folkrads meester is niet slecht voor zijn slaven en bij hem ontdekt Folkrad de rijkdom en de kennis van de Romeinen. Lucius’ zoon Marcus gaat heel wat respectlozer met zijn slaven om en uiteindelijk besluit Folkrad er vandoor te gaan. Terwijl de Vesuvius op de achtergrond steeds dreigender begint te rommelen, vlucht Folkrad naar een nabijgelegen havenstad waar hij een schip hoopt te vinden dat hem terug kan brengen naar het Rijnland. Tijdens zijn vlucht ziet hij tot zijn ontzetting dat de Vesuvius uitbarst. Zouden de bewoners van de villa op tijd zijn ontkomen

Voor kinderen en leerkrachten die nog meer (zelf) willen fictie (voor)lezen over deze bijzondere periode:

Meer weten?

Neem dan contact op met Janna de Haan, taalspecialist bij IJsselgroep. Janna is een bevlogen lezer van vooral kinderboeken en geïnspireerd door “Rijke Taal” van Anneke Smits en Erna van Koeven. Contactgegevens: 06 1400 36 33 of janna.dehaan@ijsselgroep.nl