Het tweede onderwijsgesprek: een groot succes

Geschreven op 13 februari 2019.

Mensen vanuit verschillende organisaties met verschillende beroepen en verschillende visies op het onderwijs. Maar ze hebben één ding gemeen: ze werken elke dag met álles wat ze hebben aan een betere wereld en een toekomst voor de jongste generatie. En dat brengt ons bij het thema van deze avond: toekomstbestendig onderwijs …

Toekomstbestendig onderwijs

De presentatie is in handen van Wendelien Wouters. Om de zaal warm te maken stelt Wendelien dat onderwijsvernieuwing niet het resultaat lijkt op te leveren dat we met z'n allen verwachten. Zij legt het publiek de volgende vraag voor: 'welke problemen moeten er nog worden opgelost?'. Een aantal reacties:

Meer variatie en meer dynamiek in de lessen
We hokken nog steeds op en denken dat het 'in de klas' gebeurt
Meer van buiten naar binnen
Kindgericht
VO is zo saai
Wij voeden op voor ouders die niet opgevoed zijn
Wij maken het onszelf onmogelijk door te veel in te gaan op de verschillen
Kennis is overal te verkrijgen, het draait om de vaardigheden
VWO'ers zijn goed in leren, maar hebben moeite met out of the box denken
Ontdekken en uitproberen wordt steeds belangrijker
Liefde voor je vak is het beste verkoopverhaal
Het onderwijs van de toekomst vindt niet plaats in schoolgebouwen
We zijn doorgeslagen in omgaan met verschillen
Het draait om de betekenisvolle praktijk en niet om 'het boekje'

Ellen Emonds (leerkracht van het jaar in 2012)

Ellen was jarenlang een betrokken leerkracht op een ervaringsgerichte basisschool. Zij valt met de deur in huis. “Twee dingen zijn voor mij belangrijk: welbevinden en betrokkenheid. Als kinderen het fijn hebben, samen spelen en plezier hebben, dan zijn ze ook aan het leren. Als leerkracht wil je de kinderen een betekenisvolle dag geven. Waarom nemen we ze dan niet mee en betrekken we ze niet meer bij 'hoe we een dag opbouwen'. Durf je te vragen wat ze van jou als leerkracht vinden? Of ga een stap verder: laat ze hun eigen leerkracht kiezen.”

In de toekomst is iedereen leraar, aldus Ellen. “Laten wij kinderen zoveel mogelijk in contact brengen met mensen die 'iets te vertellen hebben' en zorgen voor een rijke leeromgeving waar kinderen zichzelf leren leren. En als we tegelijkertijd de creativiteit stimuleren, zetten we stappen in de goede richting. Creativiteit is immers hard nodig gezien de uitdagingen waar wij met z'n allen voor staan: klimaat, migratie, verkeer, etc. Ons huidig onderwijs is daarvoor wat smal. We moeten meer insteken op zelfsturing en creativiteit, waarbij het kind actor is en geen factor. Kinderen moeten als volwaardig partner worden gezien en worden gewaardeerd op het proces in plaats van het product. Kinderen kunnen veel meer dan wij denken. Zelfstandigheid en zelfsturing zijn dan ook belangrijke aandachtspunten.”

“Laten wij ze grote porties complexe werkelijkheid geven in plaats van slappe bouillon.” - Ellen Emonds

“Kinderen zijn verschillend. Dat we ze blijven ophokken, helpt niet. De kinderen zijn niet 'gek', de context klopt niet. Durf jij als school of leerkracht de context te doorbreken?”. Later vertelt ze over haar vader die niet paste in het schoolsysteem'. Hij is op een gegeven moment op de fiets gestapt en is nooit meer naar school gegaan. Vervolgens heeft hij zich ontwikkeld tot ondernemer en uitvinder. Zelfs nu hij op leeftijd is, bedenkt en ontwerpt hij de mooiste machines. En ja: voor de markt (en natuurlijk voor zichzelf omdat hij er waarschijnlijk energie van krijgt).

Het is tijd dat we anders naar kinderen gaan kijken. Laten we ze niet zien als leerling, maar als metgezel, als een volwaardig persoon met veel in huis, groots, aldus Ellen.

Als moderator nodigt Wendelien iedereen uit om mee te praten. Want wat het Onderwijsgesprek uniek maakt, is de focus op het gesprek. Ellen en Jasmijn delen hun kennis en inspireren, maar doen dit in dialoog met de zaal. En die zaal heeft er zin in: mensen maken een statement, leggen twijfels op tafels en filosoferen hardop. En er wordt genoeg gelachen.

Jasmijn Kerster (onderwijskundig leider van het jaar 2016 en rector van het Vathorstcollege te Amersfoort)

"Om het onderwijs te veranderen is lef nodig. We moeten meer loslaten en anders kijken. Wij zijn het systeem, maar de jeugd wil de toekomst", aldus Kerster. Termen als persoonsvorming en zelfverantwoordelijk leren, waarbij de leerling eigenaar is van zijn leerproces, komen als essentie voorbij. Het nut van vier kunstvakken tot examenniveau wordt door Jasmijn aangehaald, evenals het structureel geven van positieve feedback in plaats van cijfers. Het proces van werken is belangrijk, niet alleen het resultaat. 'Samen leren leven, samen het leven leren' is het motto. De leraar is er om het leerproces te begeleiden, met 120 leerlingen bij elkaar in een ruimte, als thuisbasis. De volgende introductiefilm geeft een goed beeld van het onderwijs op het Vathorstcollege.

“Docenten krijgen ruimte, hebben invloed op curriculum en schrappen regelmatig de commerciële methoden. Natuurlijk werken we naar een diploma toe. Dat kunnen we niet veranderen. Wij kunnen wel een stimulerende omgeving creëren waar leerlingen alle ruimte krijgen om zich te ontwikkelen. Ook op het gebied van vaardigheden en persoonsvorming, aldus Jasmijn. “Wij zijn veel in gesprek met leerlingen: belangstelling tonen, veel vragen stellen, coachen in plaats van antwoorden geven. Leren leren is belangrijk. Cijfers horen helemaal niet thuis op school. Natuurlijk is er wel sprake van stevige feedback. De leerling staat veel meer 'op de stip': waar sta je, wat is jouw volgende stap?”

“Uitgaan van verschillen in plaats van omgaan met verschillen” - Jasmijn Kerster

Natuurlijk waren er vragen uit de zaal die door Ellen en Jasmijn op een professionele en persoonlijke manier zijn beantwoord. Bijzonder was de korte samenvatting van Bram Oonk. Hij is derdejaars student van Iselinge Hogeschool. Hij sluit af met een korte terugblik. Wendelien roept op tot actie. "Ga de dialoog aan!" De borrel is een goede eerste stap.

Reacties deelnemers

Wat een boeiende sprekers
Ik krijg hier energie van
Leuk om in deze setting met elkaar van gedachten te wisselen
Wat hebben wij toch een mooi vak
Een mooi initiatief
Goed georganiseerd
Lekker interactief
Complimenten voor de presentator
Ik ga ook naar het volgende Onderwijsgesprek

Martine Merkx-Willemsen (Meerscholendirecteur basisonderwijs bij IJsselgraaf)

Als je inspiratie wil combineren met een gezellig avondje uit dan zou ik het volgende Onderwijsgesprek zeker niet willen missen. Natuurlijk ben je op zo’n avond met je vak bezig. Het geeft volop energie en inspiratie. Trouwens: vinden we het stiekem eigenlijk niet allemaal heel leuk om over ons mooie vak(gebied) te praten? Zo was het ook bij het Onderwijsgesprek met Ellen Emonds en Jasmijn Kester; wat een inspirerende en visionaire vrouwen. Ieder met hun eigen verhaal waarbij de passie en hun enthousiasme voelbaar was. Hun verhalen hebben me geraakt. Met als slot een mooie column, met een reflectie op de avond, door een enthousiaste en ambitieuze derdejaars PABO student. Alles werd deze avond vakkundig bij elkaar gebracht door Wendelien Wouters. Kortom: inspiratie, ontspanning, amusement, actualiteit, energie en gezelligheid. Mooie ingrediënten voor ons toekomstig onderwijs.

Herman Giebers (onderwijsadviseur bij de IJsselgroep en één van de initiatiefnemers van 'Het Onderwijsgesprek')

Stond het eerste Onderwijsgesprek in het teken van een meer pedagogische wetenschappelijke benadering, op 7 februari maakten wij kennis met twee collega's die hun sporen hebben verdiend in de praktijk: Jasmijn Kester, onderwijskundig leider van het jaar 2016 en rector van het Vathorstcollege te Amersfoort en Ellen Emonds, leerkracht van het jaar in 2012. Beide dames namen ons mee op hun zoektocht binnen de onderwijsontwikkelingen die passen binnen het onderwijs van nu en in de nabije toekomst. Een heldere uiteenzetting over richting geven, ruimte bieden, resultaat afspreken en rekenschap afleggen, geeft leerling optimale kansen om zich te ontwikkelen op het Vathorst. Bij Ellen Emonds stond het kind op een andere manier centraal, waarbij het vertrouwen in het kind en de stimulering van het talent hand in hand gaan.

Het was een boeiende en inspirerende avond verzorgd door twee visionaire vrouwen die mij veel stof tot nadenken hebben gegeven.

Wendelien Wouters (dagvoorzitter, presentator en theatermaker)

Onderwijsprofessionals hebben nauwelijks tijd om te reflecteren, te mijmeren, te dromen, om plannen te smeden. Het Onderwijsgesprek biedt die ruimte en die tijd. En blijkt een feestje van inhoud, energie en ontmoeting. Als moderator nodig ik iedereen uit om mee te praten. Want wat het Onderwijsgesprek uniek maakt, is de focus op het gesprek. Wat me raakt, is dat alle avonden gaan over betekenisvolle onderwerpen: waarom doen we wat we doen, wat kan er anders, beter? En… hoe dan? Hoe kan een leerkracht het verschil maken in plaats van vastgezet te worden door 'het systeem'? En wat vinden we van dit 'systeem'?

Vanuit mijn achtergrond als theatermaker experimenteer ik met de vorm van het gesprek en regisseer ik iedere bijeenkomst ter plekke tot een beleving: soms klein en ingetogen, soms uitgesproken theatraal. De gasten (oud, jong, ervaren, student) én het publiek spelen samen de hoofdrol. Het Onderwijsgesprek moet voelen als een avond uit met vakgenoten en je vol inspiratie de volgende dag weer voor de groep doen staan.

Data en aanmelden

Het volgende Onderwijsgesprek is op woensdag 17 april 2019. Wilt u erbij zijn? Neem dan contact op met Herman Giesbers via 06 22 93 89 52 of herman.giesbers@ijsselgroep.nl. Wacht niet te lang want het is snel ‘uitverkocht’.

Gratis te bezoeken

Dankzij de bijdrage van het onderwijsveld zijn de avonden gratis te bezoeken voor onderwijsprofessionals en andere belangstellenden.

Over Het Onderwijsgesprek

Het Onderwijsgesprek is een samenwerking van het onderwijsveld en de Gruitpoort. We organiseren drie keer per jaar inspirerende gesprekken op het snijvlak van onderwijs en samenleving.